Coöperatieve Wijkraad

Wat zou er gebeuren als we beslissingen en daarmee de invloed weer dichterbij mensen brengen? Dat mensen zich weer ‘eigenaar’ van hun eigen straat, buurt en wijk laten voelen? Dat we ons realiseren dat er behoefte is en steeds meer ontstaat naar een nieuw model van lokaal bestuur. Een model dat verder gaat dan stemmen, of zoals steeds vaker: niet meer stemmen. Een model dat uitgaat van het versterken van elkaar en minder reactief is.

Een manier om dit te bereiken is een ‘cooperative council ‘ ofwel een coöperatieve gemeenteraad met een vertegenwoordiging van lokale politici en inwoners. Met gelijkwaardige invloed en zeggenschap. In Engeland zijn ze al bezig met deze vorm van gezamenlijk beslissen, zie het ‘Innovation Network Cooperative Councils’ (www.coopinnovation.co.uk) en/of http://youtube.be/LMh77gw9WQ8

Ze gaan in Engeland uit van een aantal principes: inwoners worden niet uitgenodigd op basis van expertise of netwerk. Nee, alle inwoners zijn experts als het om hun eigen wijk gaat omdat ze er wonen. Deelnemers worden verkozen door middel van loting, voor een afgesproken periode, waarna gerouleerd wordt zodat steeds meer wijkbewoners betrokken worden en invloed krijgen. Daarnaast gaat men uit van een gelijkwaardige informatiepositie. Met andere woorden: zowel lokale politici als inwoners hebben toegang tot dezelfde, begrijpelijke informatie over de te bespreken onderwerpen. En ten slotte hoort bij beslisrecht ook budgetrecht dat wat coöperatief besloten wordt ook coöperatief wordt betaald.

En nu Groningen. Want wat onder andere in Londen kan, moet ook in Groningen kunnen, ondanks dat de lokale democratie in Nederland anders is ingericht. Daarom willen we in een wijk in de Stad Groningen starten met een experiment rondom een ‘cooperative council’ of te wel met een coöperatieve vertegenwoordiging.

Dit kan in een zogenaamde wijkcommissie, waarin lokale politici en gelote wijkbewoners op wijkniveau beslissingen nemen. Groningen leent zich hier goed voor omdat er hier al gewerkt wordt met wijkwethouders. Een van die wijkwethouders (Roeland van der Schaaf) zet zich graag in, om in een van zijn wijken deze cooperatieve vertegenwoordiging vorm te geven. Zij kunnen beslissen over alle zaken die op het niveau van een wijk spelen en kunnen worden aangepakt. Niet alleen is deze wijkcommissie inhoudelijk beslissingsbevoegd, maar heeft ook budgetbevoegdheid. Want ons betreft rouleren per periode niet alleen de gelote inwoners maar ook de lokale politici. Onze ambitie is om het vervolgens uit te breiden naar meerdere wijken. En naar andere issues, die op een ander schaalniveau dan de wijk spelen.

Vernieuwend

Vernieuwend? Jazeker! Het gebeurt nog niet in Nederland. En coöperatieve vertegenwoordiging zet aan tot zowel bestuurlijke als democratische vernieuwing en heeft daardoor ook mogelijk bestuurlijke juridische effecten. Want wellicht is de lokale overheid straks niet meer nodig? Kunnen we met veel minder of zelfs wel geen ambtelijke organisatie? Is onze huidige vorm van democratie wel ingericht op niet alleen mondige maar ook meebeslissende burgers? We werken met dit experiment aan het opdoen van ‘democratische ervaring’. Door de lokale overheid zo groot te maken, zijn burgers zelfs vaak verleerd samen beslissingen te nemen en samen zaken te creëren.

Impact

De grondwet is aangepast om cooperatief besturen mogelijk te maken. Dus niet alleen voor Groningen maar voor elke gemeente. De gemeenteraad van Groningen is structureel veranderd. Er wordt significant minder op het Stadhuis gedebatteerd en veel meer coöperatief besloten en uitgevoerd in wijken zelf. In meerdere wijken is dit de manier van werken geworden en meerdere wijken staan te springen om ook zo te gaan werken. Wijkwethouders zien het als de manier om de gemeenschap op wijkniveau te versterken.

De ambtelijke organisatie werkt op wijkniveau en heeft een aantal taken afgestoten of overgedragen aan inwoners omdat ze er middels de cooperatieve vertegenwoordiging achter komen dat middelen anders of niet ingezet hoefden te worden. Inwoners uit de wijken met coöperatieve vertegenwoordiging zijn de grootste ambassadeurs. Het vertrouwen is toegenomen; wat ze vinden doet er daadwerkelijk toe en inwoners hebben ook meer begrip voor dat wat niet kan. Bewoners lossen samen zaken op.

Overdraagbaar

De coöperatieve vertegenwoordiging verandert de structuur van de lokale democratie waarmee het overdraagbaar is op elke willekeurige andere gemeente. Omvang en samenstelling zijn niet van invloed.