Lab non-usual suspects / ABCD
Datum en tijd: 2 maart 2016
9 uur inloop, start 9.30 uur, Eindtijd: 12.30 uur
Adres: Buurthuis De Nieuwe Jutter, Amerhof 66, 3522 TR Utrecht
Begeleiders: Kees Fortuin (fortuin@socialegebiedsontwikkeling.nl) en Mariska van Keulen (contact@mariskavankeulen.com)
Op 2 maart 2016 zitten we met tien mensen rond de tafel in De Nieuwe jutter, een buurthuis in zelfbeheer in de Utrechtse Rivierenwijk. We buigen ons over de vraag hoe we de ‘non-usual suspects’ kunnen bereiken, de mensen die binnen onze activiteiten steeds buiten beeld blijven.
Vooraf hebben Mariska van Keulen en Kees Fortuin een inventarisatie gemaakt van de kwesties die spelen:
– ‘De bekende gezichten zijn natuurlijk welkom, maar wij willen ook andere mensen betrekken’.
– ‘Digitaal is prachtig, maar wij willen dat wel verbinden met de echte wereld’.
– ‘De mensen die online petities ondertekenen zijn niet de usual suspects. Die bereik ik dus al, dat zijn de pyjama-activisten. En dat zijn 7 miljoen mailadressen! Maar waar vind ik nou de erkenning van de waarde van dat ik dat doe?’
· ‘Ik bereik de non-usual suspects in mijn werk. Ik word overal bij gevraagd, maar ik ben te vaak degene die niet betaald wordt’.
· ‘Ik hou er van om me bezig te houden met mensen die normaal gesproken niet in beeld zijn. Nu zijn dat mensen die met zorg te maken hebben maar die met keukentafelgesprekken niet uit de voeten kunnen’.
– “Wij kunnen referenda organiseren die groeien terwijl ze gehouden worden. Dat willen we heel graag laten zien’.
– ‘Ik wil graag ook andere sociale ondernemers ontmoeten’
De Nieuwe jutter is een bijzondere plek. Mariska vertelt er meer over. De Nieuwe Jutter is sinds 2008 in eigen beheer van diverse bewoners en bewonersorganisaties uit de wijk. Het is een plek waar mensen graag komen om anderen te ontmoeten en ze voelen zich er thuis. Activiteiten worden voor en door buurtbewoners georganiseerd en beheerd. Sinds het buurthuis in zelfbeheer is bij de bewoners zijn de kosten gehalveerd en is het aantal bezoekers verdrievoudigd! De Jutter-aanpak in Utrecht is uniek op het punt van eigen kracht van (laagopgeleide) burgers en er is uit het hele land een warme belangstelling voor. Blijkbaar komen de ‘non-usual suspects’ hier wel binnen en ze bereiken ook nog opmerkelijke resultaten. Kees vertelt over de Ouderensoos van en voor bewoners. Dat is een van ‘proefchallenges’ van de gemeente Utrecht in het kader van het Right to Challenge. Hij laat aan de hand van een schema zien hoe de Ouderensoos verbonden is met allerlei processen in de wijk en zo veel waarde genereert. De Ouderensoos is niet zomaar een stukje zorg dat de gemeente kan inkopen. Het werkt in op het hele ecosysteem van de wijk. Daarop is het inkoopsysteem van de gemeente niet ingericht, maar het Right to Challenge kan dat veranderen. En de ‘non-usual’ bewoners van de wijk kunnen zo hun buurt verbeteren.
Mariska werkt met de Asset Based Community Development (ABCD – aanpak). Dit is een internationaal erkende manier van werken die uitgaat van talenten van mensen en het inzicht dat ieder mens daarover beschikt. De benadering is ook een strategie voor het ontwikkelen van een gemeenschap waardoor er meer betekenisvolle verbindingen kunnen ontstaan. De wijk wordt gezien als een rijke verzameling van hulpbronnen die je moet vinden, koesteren en verbinden. De bewoners van een wijk en hun netwerk zijn zelf de belangrijkste hulpbron. En die hulpbron wordt rijker als meer mensen elkaar weten te vinden in de wijk. Het is daarbij net als in de ecologie: hoe meer verschillend die mensen, hoe vitaler de wijk wordt. Het heeft dus zin om te proberen juist de ‘non-usual suspects’ te betrekken.
In Hattem zijn ze aan het uitvinden hoe dat werkt als je als gemeente de hele gemeenschap wilt betrekken. “Het gaat er om dat iedereen zich mede eigenaar kan voelen”, vertelt Alisa van Samen Hattem. Zo kun je mensen meenemen in een spoor van vernieuwing.
De puzzel van Reinier is weer een andere. Hij ontwikkelt een online forum (city4u.net) dat online en offline burgers en gemeenten verbindt rond thema’s in de buitenruimte. Hij combineert bijvoorbeeld rond het thema zwerfafval in Rijswijk online enquêtes met enquêteteams op straat. Deze verbinding tussen mensen online en offline aanspreken wordt ook herkend door andere deelnemers, zoals Christiaan (omgevingsalert.nl). Hij is bezig met de ontwikkeling van een omgevingsforum waar ook offline mee gewerkt wordt.
We beginnen met de vraag ‘hoe ziet jouw non-usual suspect er uit’? En het is duidelijk: ‘de’ non-usual suspect bestaat niet. Het kunnen laag opgeleide mensen zijn, allochtonen, jongeren, digibeten.
Reinder is eigenaar van de website petities.nl. Achter de 7 miljoen mailadressen die hij zo verzameld heeft gaan vooral de ‘pyjama-activisten’ schuil, de mensen die ’s avonds voor het slapen gaan een petitie ondertekenen maar verder gewoon doorgaan met hun leven. Kees vertelt hoe ze bij het Opzoomeren in Rotterdam – waar maar liefst 1800 straten aan meedoen! – bewoners tijdens een bijeenkomst een bloemetje geven dat ze kunnen overhandigen aan een buurman of –vrouw die dat wel verdient. Als mensen vertellen waarom ze juist die persoon uitkiezen ontstaan er vaak ontroerende en emotionele verhalen. Die laten zien dat je met elkaar een gemeenschap vormt, hoe verschillend je verder ook bent. “Dat is een hele andere wereld dan de online wereld”, roept Reinier. “Zoiets werkt online niet.” “Ik ben blijkbaar jouw non-usual suspect”, is de reactie. Maar ondertussen gaat het in beide voorbeelden natuurlijk wel om grote aantallen burgers.
Het algemene doel is ‘inclusief blijven werken’. Maar hoe doe je dat? In Zeist kun je meedoen met de z-battle (democraticchallenge.nl/experiment/z-battle). Jorieke vertelt dat je daarbij een voorstel kunt laten meedingen in een prijsvraag. Het idee van de winnaar wordt sowieso uitgevoerd. Het is de kunst om ook hier nieuwe groepen aan te boren.
Op de flappen verschijnt een breed palet van oplossingsstrategieën. De rol van gemeenten wordt daarbij zowel ondersteund – ‘gemeenten kijken naar elkaar, maak daar gebruik van’ – als gerelativeerd – ‘Gemeente=moeras’. Die laatste uitspraak wordt meteen ook door een aantal mensen fout gevonden, zoals de rode stickertjes laten zien.
De combinatie van virtuele en real life aanpakken gooit hoge ogen. Er ontstaat een levendige discussie over de verschillende strategieën.
In de discussie vinden deelnemers antwoorden op vragen waar ze mee zaten. Hij levert bijvoorbeeld aanknopingspunten op voor de buurtapp van Norbert (burtapp.nl). En ook heel praktische tips: je hoeft niet te lang te zoeken naar een lijst van Nederlandse gemeenten, die staat op het internet (overheid.nl).
Ideeën die de deelnemers meenemen:
• De keet waar ze in Hattem mee werken is een goed idee
• Voor marketing kun je elkaar ook inschakelen. Petities.nl bijvoorbeeld. Zo kunnen we elkaars non-usual suspects bereiken.
• Doe iets voor de initiatiefnemers die bij de Z-battle niet gewonnen hebben. Misschien is de winnaar een ‘usual suspect’, dus de non-usual suspects zouden ook onder aan in de ranglijst kunnen zitten.
• Zwengel de interactie aan, vraag mensen aan wie ze een bloemetje zouden willen geven. Je krijgt een ander gesprek
• Het is duidelijk dat er meer kan met het idee van het Right to Challenge (Remko, raadslid Groen Links, Project Cliëntenakkoord Zwolle)
• Maak een kaart van de wijk en teken daarop hartjes en kruisjes voor plekken waar mensen van houden of waar ze een hekel aan hebben. De verhalen daarover brengen een gesprek op gang.
• Gebruik vooral meerdere media: werk met verhalen, filmpjes, beeldend materiaal, digitale media. “Ja, maar de non-usual suspects kunnen niet met media overweg”. “Niet waar”, zegt ondernemer Reinier, “deze plek, dát is jullie medium!”.
Maar ook degenen die het niet meteen weten nemen veel aanknopingspunten mee. “Het heeft me wel laten borrelen”.
En er zijn contacten gelegd, gegevens uitgewisseld. Het laatste woord is nog niet gesproken.
