Hoe ‘Deep Democracy’ kan helpen met het oplossen van een democratie-spagaat…
Jorieke Vermeulen is strategisch adviseur bij de gemeente Zeist en trekker van de Z-battle. Vanuit de gemeente Zeist zult u de komende tijd meer horen over wat ze meemaken en welke democratische dilemma’s ze tegenkomen bij het opzetten van dit experiment.
De Z-battle is een ideeënwedstrijd voor de beste, meest innovatieve ideeën voor Zeist. Initiatiefnemers zijn zelf verantwoordelijk voor het concretiseren van hun idee(ën), al dan niet met coaching. De gemeente Zeist belooft dat de winnende ideeën hoe dan ook werkelijkheid worden. Deze belofte vraagt om vernieuwing en lef bij ambtenaren, college en raad.
Verbinding tussen representatieve en participatieve democratie
Deze Z-battle is niet ‘zomaar’ tot stand gekomen. Daar zijn meerdere dialogen aan vooraf gegaan, met onder meer het college en de gemeenteraad. Het vraagt van iedereen vernieuwend denken én lef. En dat is soms ook samen zoeken naar nieuwe oplossingen. Zo werd er voor de start van de Z-battle een amendement ingediend om te zorgen dat zowel dat zowel de hedendaagse representatieve democratie als de participatieve democratie in de battle verwerkt zitten. Voor de desbetreffende partij kwam in het procesvoorstel van de Z-battle de representatieve democratie zoals die nu is te weinig aan bod. Je kunt hierbij denken aan vragen rondom de besluitvormingsrol van de gemeenteraad. Fungeert de gemeenteraad als vakjury of juist niet? Heeft de stem van het publiek het volledige mandaat of juist niet? Na een mooie dialoog hierover tijdens de vergadering werd het amendement uiteindelijk omgezet in een advies.
Hoewel het een heel waardevol advies was, voelde het ook als een spagaat. Hoe moet je deze twee (ogenschijnlijk) tegenstrijdige vormen van democratie beiden in een project verweven? Doordat de Z-battle een experiment is, is er gelukkig geen ‘goed’ of ‘fout’ antwoord op het advies. Dat is mooi meegenomen om open met elkaar het gesprek aan te gaan. Belangrijk daarbij vinden wij dat geen enkele partij (politiek, bestuur, ambtelijke organisatie en natuurlijk samenleving) buiten de boot valt. We doen het sámen. Dus gingen we samen de uitdaging aan om deze spagaat op te lossen. Maar het liefst niet in een standaard overlegsetting. Want een dergelijk experimenterend project leent zich voor het uitproberen van een nieuwe methode. En die vonden we in de ‘Deep democracy’ methode
Deep Democracy workshop
Begin februari werd vanuit DC een workshop ‘Deep Democracy’ aangeboden. Deep Democracy gaat uit van de wijsheid in de tegenstem. Een veel besproken filosofie en methode. Dus een kans op zomaar een gratis workshop wilden we niet laten schieten. In een gezellige kring in de gemeentelijke trouwzaal zaten we samen: de klankbordgroep, raadsleden die meedenken en -helpen met het organiseren van de Z-battle, raadsleden van twee extra fracties en drie ambtenaren, nauw betrokken bij de Z-battle. Verschillende meningen, één agendapunt en de uitdaging uit die democratische spagaat te komen: representatief vs. meer participatief!
We startten met een ‘gesprek op voeten’: iemand gaf zijn mening over, in dit geval, hoe hij denkt over de inpassing van het advies in de Z-battle en wie het hiermee eens is gaat letterlijk achter die persoon staan. Denkt iemand er anders over, gaat die persoon ergens anders staan en krijgt wellicht ook weer mensen achter zich. Zo blijf je samen “op voeten” in beweging totdat de meesten achter één mening staan. Dit daagt uit om te luisteren naar de tegengestelde meningen. En vaak kom je er door te luisteren achter dat er een belangrijk inzicht achter de meningen zit. Het gesprek op voeten ging net zolang door tot de meeste deelnemers achter één mening stonden.
Het bleek dat wij het eens waren over dat de representatieve democratie een duidelijkere rol kon krijgen in de z-battle. Daarop volgde nog een gespreksmethode: het debat. Niet een regulier debat, maar het verkennen van argumenten in de belangrijkste twee tegengestelde beweringen opgehaald in het ‘gesprek op voeten’, namelijk waarom de gemeenteraad wél het laatste woord geven in de Z-Battle en waarom juist níet? Daarmee werd ieder ‘gedwongen’ zich uit te spreken over voors én tegens voor beide kanten, ook al was je het in feite maar met één kant echt eens.
Conclusie: deep democracy lost ogenschijnlijke tegenstellingen op
Dit debat werd samengevat en daarna werd iedereen gevraagd welk gevoel het debat bij hem/haar had losgemaakt en te komen tot concrete voorstellen. Wat bleek? We konden het vrij snel met elkaar eens worden en er ontstonden geen nieuwe tegenstellingen of een discussie. Iets wat in een standaard overlegsetting, ondanks een uitgebreide verkenning vooraf, lang niet altijd het geval is. Een opluchting overigens ook gezien de tijd want we waren toen al bijna drie uur bezig!
Geweldig hoe de Deep Democracy methode er bij ons voor heeft gezorgd, dat we op een inspirerende, rustige, leerzame en bovenal begripvolle manier met elkaar uit die spannende democratische spagaat kwamen . Een aanrader voor een succesvolle avond vol vernieuwing!
