Programma
TERUGBLIK
Hier vind je de verslagen en/of presentaties van de verschillende bestuurderstafels, proeftuinen en ateliers terug.
‘De huidige democratie is gebrekkig. Hoe gaan we daar iets aan doen?’ Jasper Loots, projectleider van Raad2020 Almere en auteur van ‘De gemeenteraad heeft geen toekomst’ (2014) geeft de aftrap voor het Bestuurdersontbijt in Het Lokaal, op het terrein van De Nieuwe Stad. Zo’n vijftien lokale bestuurders – burgemeesters, wethouders en een enkel raadslid – verzamelen voor een geanimeerd gesprek en een lekker ontbijt.
Loots prikkelt de deelnemers. ‘Kritiek op de democratie is van alle tijden, de elite lijkt er inmiddels doof en blind voor’, stelt hij. ‘De urgentie van vernieuwing wordt wel erkend, maar niet door gemeenteraden.’ Hij haalt Jacques Wallage aan die stelt dat het bestuur zich heeft opgesloten in de verticale kolom, postzegelpolitiek. ‘En dat is door het dualisme alleen maar versterkt.’ Het dualisme dat bedoeld was om de raad politiek meer van belang te maken, heeft geleid tot meer politisering. ‘Het is als koken voor de koks.’ Volgens Loots hebben we niet alleen te maken met een kleine crisis, de werking van de democratie, maar verkeren we in een grote crisis: over beginselen van democratie!
Hoe pak jij het aan?
Gespreksleider Koos Janssen (burgemeester van Zeist) vraagt zijn ontbijtende collega-bestuurders om een reactie. Maar, stelt hij streng: ‘Geen verhalen en problemen schetsen, maar vertel hoe jij het aanpakt: geef een handelingsperspectief voor een andere aanpak.’ Wat adviezen op een rij: ‘Begin kleinschalig’, tipt Bertien Houwing, wethouder in Amersfoort. ‘Ga in gesprek met de stad, maak samen het plan hoe je het samen gaat aanpakken.’ In Nieuwegein neemt de raad zelf het voortouw in een nieuwe structuur van het vergadersysteem, vertelt oud-wethouder Renée Blom, lid van de Werkgroep Bestuurlijke Vernieuwing Gemeenteraad. Ga naar buiten! adviseert Johan Varkevisser, wethouder in Zeist. ‘Ga niet wachten tot iedereen de urgentie voelt, dat schiet niet op.’
In gemeente Hollands Kroon doen ze dat al, naar buiten gaan. ‘We vergaderen één keer per maand, altijd in een van de kernen van de gemeente. Heel flex’, aldus wethouder Frits Westerkamp.
Verplaats je in de afhakers
Burgemeester Bert Blase van Vlaardingen heeft niet het idee dat de urgentie niet wordt gevoeld. ‘Zeker in de lokale samenleving proef je de frustratie en afkeer van het systeem. Mensen voelen zich onvoldoende vertegenwoordigd. Mijn tip: probeer je te verplaatsen in het perspectief van de afhakers. Als burgemeester vertegenwoordig ik alle inwoners, ook hen die afhaken.’
Jacqueline van Dongen (nu wethouder in Den Helder, straks in Zwijndrecht) kiest ook voor ‘klein beginnen’. ‘Begin met een klein onderwerp en durf daarin met elkaar scherp te redeneren: wat is de bedoeling en wat is jouw doel? Zo kunnen de raad en bewoners nader tot elkaar komen.’ Dat laagdrempelige contact met bewoners, met de samenleving, is heel belangrijk, stelt Arjan Beekman, wethouder in Middelburg. Zijn gemeente zet social media in om met burgers in contact te komen en te chatten over gemeentezaken.
Kennismakelaar Joop Hofman waarschuwt de bestuurders: ‘Pas op dat we de overheid niet te veel opdringen, laat de samenleving in zijn waarde. En investeer ook in de relatie burger-burger. Het is een samenspel.’
Je moet knallen
BZK voelt de urgentie, zegt René Bagchus, ‘het feit dat we een directie Democratie en Burgerschap hebben, is een urgentie op zich.’ Je moet burgers raken, stelt hij. ‘Goed bedenken waarin het maatschappelijk belang zit van de verandering.’ Ook BZK gaat een bijdrage leveren om de raad te verbeteren: met extra geld en vormen van samenwerking, zoals aan de VNG ontwikkelagenda democratie. ‘Als jullie bondgenoot in Den Haag verbinden we ons hieraan’, aldus Bagchus.
‘Je moet het gewoon doen, knallen!’, betoogt de Bredase wethouder van de burgerbegroting, Patrick van Lunteren. Volgens hem heb je vooral lef en plezier nodig, ‘ga zonder plan de stad in. Vraag de mensen: hoe gaan we het doen? Ga samen ontdekken hoe het anders kan, dat is de co-creërende overheid.’
‘Bedankt voor jullie mooie suggesties’, besluit Koos Janssen het bestuurdersontbijt. Hij neemt de adviezen mee in het ontwikkelen van de VNG-agenda Lokale Democratie. Daarin wordt evenwicht gezocht tussen rebellen en rechtsstatelijken. ‘Die vernieuwing komt er wel, maar het is een revolutie van heel veel kleine lokale stapjes.’
Terugblik op de tafel: Er ontstond een geanimeerde discussie, waarin ook enkele cases werden uitgediept. Het werken met ingelote burgers in Peel en Maas. Het toevoegen van stemmingen aan verschillende lokale praktijken. Een burgerinitiatief in Rotterdam dat met een wijkreferendum werd afgesloten. Dit initiatief heet “Scheepstraat”, waar bewoners zelf een leegstaand terrein wilden herinrichten. In een buurtreferendum is voorgelegd wie die herinrichting moest uitvoeren. De opkomst was boven de 50% en 90% daarvan heeft ervoor gekozen dat de bewoners budget krijgen om zelf de uitvoering te doen. In het algemeen veel interesse voor het idee van een gemengd model, waarin verschillende modellen en praktijken van democratie elkaar aanvullen.
Pitch Frank Hendriks tijdens de Grote Opening: Het lotingsidee is 25 eeuwen na Athene plotseling behoorlijk populair geworden. Het idee is om ingewikkelde publieke kwesties op te helderen door een willekeurige steekproef van burgers daarover intensief te laten delibereren. Hoewel dit op bepaalde momenten van toegevoegde waarde kan zijn, zijn er ook structurele problemen. Wat komt eruit? Hoe zijn verantwoording en verantwoordelijkheid geregeld? En wat is het gezag van een willekeurig gezelschap van 100 of 1000 burgers in een samenlevingscultuur die 25 eeuwen na Athene diepgaand selectionistisch is geworden? Lotingsdemocratie is geen panacee. Stemmingendemocratie is dat ook niet, maar zal naar alle waarschijnlijkheid wel steeds meer ruimte gaan innemen. Formele en informele plebiscieten buitelen over elkaar heen. De selectionistische cultuur is de stemmingendemocratie welgezind, en ook de sociale en electronische media ondersteunen stemmingen op velerlei wijzen. Niet alleen de risico’s, maar ook de kansen van de stemmingendemocratie verdienen veel meer aandacht dan ze momenteel krijgen. Wegkijken van deze ontwikkeling is niet wijs. En blaffen tegen de maan heeft geen zin.
Terugblik op de tafel: Tijdens de Bestuurderstafel over de VNG Ontwikkelagenda Lokale Democratie stelde Koos Janssen (burgemeester van Zeist) de deelnemers de vraag wat er volgens hun in deze ontwikkelagenda moest komen, op basis van hun eigen praktijk. Er werd genoemd dat de interactievere relatie met de samenleving een nieuwe rolneming voor alle functies in de gemeentelijke organisatie betekent. Raadsleden zijn belangrijke verbinders tussen bestuur en samenleving, maar hiervoor is nog veel bewustwording bij diverse raadsleden nodig. Een wilde gedachte die ter tafel kwam was om per fractie één raadslid te laten vergaderen. De rest van de leden kunnen dan de verbindende rol invullen. Colleges van B&W hebben bij dit soort voorbeelden van werkvormen een belangrijke inspirerende rol te vervullen, evenals griffiers.
Aan tafel werden ook andere voorbeelden gedeeld over de praktijk waarin nieuwe rolnemingen tot uiting komen, zoals bij de overdracht van zeggenschap via een wijkbegroting. Er werd gesproken over de rol van burgers in verschillende fases van ontwikkeling van beleid, van ontwerp tot uitvoering en controle. Gemeenten meer kunnen variëren met de manieren waarop burgers hierbij invulling geven. De deelnemers aan tafel gaven aan dat opleiding en praktische ondersteuning vanuit VNG bij flexibele rolneming een belangrijke factor zou kunnen zijn.
Terugblik op de tafel: Aan tafel onder andere Willem-Frederik Schiltz, wethouder uit Antwerpen en Wethouder Patrick Lunteren uit Breda, daarnaast 2 andere wethouders (uit Zeist, Lelystad), 2 raadsleden (Best, Diemen). In de buitenring nog ongeveer 25 personen.
Quote van Joop Hofman: “De gemeente Antwerpen is koploper in de Benelux met het verankeren van invloed van burgers op overheidsgeld”.
Tijdens deze sessie werd de vraag gesteld: waarom zou je delen van je begroting overlaten aan burgers? Terwijl we al een vertegenwoordiging van burgers in de gemeenteraad hebben (vraag van raadslid Diemen). Hoe regel je dan representativiteit?
Willem Frederik reageerde: representativiteit is niet nodig, omdat iedereen die mee wil onderhandelen en beslissen welkom is. In Antwerpen heeft men een uitgekiend systeem in 3 stappen ontwikkeld. Is het geen schijnparticipatie: maar 1% of 5 % van de totale begroting?
Het is een begin. En weet ook dat überhaupt maar 10-15% van de gemeentelijke begroting te beïnvloeden is. Veel ligt vast in salarissen, langdurige contracten, onderhoud van vitale systemen. Waarom zou je dit moeten doen?
Willem Frederik: Eigenlijk is het opstellen van een burgerbegroting een soort turbo-versie van burgerparticipatie, meerdere redenen:
- het besluitvormingsproces gaat effectiever en efficiënter want je betrekt veel expertise uit de samenleving
- je verkrijgt meer draagvlak (is volgens Willem Frederik eigenlijk de minste belangrijke)
- draagt een steentje bij aan een betere samenleving omdat mensen leren luisteren en onderhandelen, samen tot resultaat te komen.
- het verkleint de afstand tussen burger en politiek
Hoe kan het dat een liberale politicus zo’n mooie sier maakt met een aanpak die toch vooral bij de meer socialistische broeders gemeengoed is?Het betrekken van burgers bij besluitvorming is a-politiek; het gaat om een diepere waarde: burgers hun invloed teruggeven, daarvoor moeten we op onderzoek uit, experimenteren, doen.
Willem Frederik: Die aanpak in Antwerpen was nooit gelukt zonder uitstekende samenwerking met de ambtelijke staf. De gele procesgang, de transparantie, een eerlijk verloop, het uitbannen van perverse prikkels. Als ik de vader ben van de Antwerpse burgerbegroting, dan is Hanne Bastiaensen de moeder.
Is het welslagen van een burgerbegroting afhankelijk van de grootte van een gemeente? Nee het lijkt wel alsof er alleen grote gemeenten aan de slag gaan, kleine gemeenten hebben het niet nodig is de veronderstelling, daar is de band met de samenleving hechter. Dit roept discussie op. In hoeverre ben je bereid je macht te delen. Als dat het uitgangspunt is, maakt het niet uit hoe groot of klein je bent. Een voorbeeld is Oldebroek.
Terugblik op de tafel: Tijdens de bestuurstafel ‘nieuwe democratie’ gingen de deelnemers in gesprek met Bert Blase, burgemeester van Vlaardingen, over de noodzaak tot ‘versnelling’ van democratische vernieuwing. Blase benoemde deze urgentie al tijdens het gezamenlijke programma. Aan deze bestuurstafel verkenden de deelnemers of zij die oproep herkenden en vooral, wat dit voor jezelf betekent. Hoe word je mede-eigenaar van de beweging die gaande is, ook als je in een omgeving verkeert waar de noodzaak hiertoe niet wordt herkend. ‘Wees je eigen icoon’, werd een gevleugeld begrip. Wacht niet op een ander, maar neem zelf initiatief – en verbind die initiatieven met die van anderen. Bert Blase vertelde dat hij met een grote groep bestuurders en raadsleden, maar ook wetenschappers en actieve inwoners momenteel werkt aan een initiatief om de beweging nog meer ‘gezicht’ te geven en netwerken die deze democratische vernieuwing voorstaan te verbinden. De komende twee jaren zouden kanteljaren kunnen worden, met voorhoedegemeenten die in 2018 de verkiezingen willen ingaan met nieuwe (meervoudige, coöperatieve) democratische vormen, nadat dit door het kabinet in 2017 wordt mogelijk gemaakt. En wat te denken van een ‘breed maatschappelijk akkoord’ na de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2018, in plaats van het traditionele politieke coalitieakkoord? Kortom: de nieuwe democratie hangt in de lucht. Doe mee. Blase verwacht dat op korte termijn het initiatief naar buiten zal treden, met als oogmerk die democratische ‘kanteling’ de komende jaren daadwerkelijk tot stand te brengen – met iedereen die zich geïnspireerd voelt door de gedachte van ‘ruim baan voor samenlevingskracht en burgerzeggenschap’.
Terugblik op de tafel:
– Met online tools kun je in korte tijd snel veel mensen bereiken/betrekken. Echter, een wassen neus dreigt als het besluitvormingsproces daar niet op een goede manier op aansluit.
– Tools zouden meer moeten zijn dan gekwantificeerde consultaties met opvallende trots op het bereikte aantal inwoners/interacties. Meer focus leggen op ‘latere’ fases in het beleidsproces: besluitvorming/uitvoering/evaluatie. Innovatiekracht edemocratie is nog beperkt.
– Overheden/politici moeten denken (en vooral doen) voorbij pilots en experimenten. Dat vraagt om een veel duurzamer perspectief, lange adem, systematische (online) netwerkopbouw, en focus op kwalitatieve resultaten.
– Meer overheden die inzetten op het voeren van online dialoog/besluitvorming (stemmen!) betekent ook dat deze informatie ook meer transparanter en analyseerbaar wordt. Groeiende vragen daarbij: 1) hoe bescherm je de privacy van gebruikers van edemocratie-tools? 2) Hoe ver mag een overheid gaan in het monitoren/analyseren van online interacties van inwoners.
– Edemocratie is veel meer dan alleen tools: het vraagt bovenal strategische e-vaardigheden van politici en meer online participatieve ruimte voor ambtenaren.
Terugblik op de tafel: Inzet discussie: nadenken over vernieuwing van de lokale democratie, lokaliseren van betekenisvolle stappen voor een volgend kabinet om impact te realiseren.
Voorstellen:
- Loskoppelen van de lokale verkiezingen van een gelijktijdig, vast ritme
- Volksvertegenwoordigers qua taak/rol scheiden van politieke bestuurders, zodat er meer tegenspraak kan ontstaan
- Hechtere verbinding zoeken tussen de representatieve en de participatieve democratie
- Nadenken over regionale democratie
- Raadswerk weer aantrekkelijk maken voor brede bevolkingslagen, zodat niet overwegend pensionado’s daarmee bezig zijn
- Publieke zaak tot een zaak van ons allemaal maken → ambtenaren die fungeren als trait d’unions tussen bestuur en burger, ambtenaren die meer luisteren, minder spreken en zich niet verschuilen achter politiek bestuur
- Verbeteren van het contact van burgers met de overheid, zorgen dat gemeente betrokkenheid van burgers waardeert en gebruikt (b.v. door burgers verzamelde enqueteresultaten)
- Ontwikkelen van visie door de overheid, met stippen op de horizon, dit vereist visionair leiderschap.
- Aansluiten bij de verlangens van burgers, ipv de belangen van burgers
- Niet ervan uitgaan dat alle besluiten op het gemeentehuis moeten worden genomen → vereist ook gewenning dat gemeente niet altijd de knoop doorhakt.
- Wettelijke wijzigingen in de democratie (NB. niet duidelijk werd of hiermee het besluitvormingsproces of de instituties werden bedoeld)
Aanwezig:
- Karin Koemans, bestuursadviseur gemeente Lansingerland
- Arjan Beekman, wethouder gemeente Middelburg
- Leo Sonneveld, maatschappelijk betrokken burger gemeente Woerden
- Sjoerd Hania, Next level democracy,
- Wieke Paulusma, gemeenteraadslid Groningen,
- Laurens Olieman, stichting Eemshaven Amersfoort,
- Frank Speel, programma-manager lokale democratie in beweging VNG,
- Koos Steenbergen, beleidsmedewerker directie DenB ministerie BZK,
- Thomas Hessels, beleidsmedewerker directie DenB,ministerie BZK, (verslag)
Tijdens De Democratie Draait Door gingen zeven DC-experimenten aan tafel om met Ruben Maes en elkaar in gesprek te gaan. Naast tafeldame Lot Mertens (Mooi, mooier Middelland) schoven Hein Albeda (De Tweede Mening), Anne de Feijter (4 Amersfoortse experimenten), Josee Gehkre (3DeWolden), Gert-Jan Stam (KHOR II), Jorieke Vermeulen (Z-Battle) en Marjet Woldhuis (SindeR) aan. In een flitsend uur passeerden onderwerpen als loting, checks & balances, kunst en raadsvernieuwingen de revue, gekoppeld aan de praktijkervaringen van de tafelgasten. Met als resultaat een bijzonder mooi uurtje lokale democratie in de plenaire zaal!
Terugblik op de sessie: Tijdens het Challenge festival presenteerden twee burgerjournalisiteke initiatieven zich. Het zijn niet de luizen in de pels die een tegengeluid laten horen, maar verbinders die een belangrijke bijdrage leveren aan het opgang brengen van een lokaal dialoog. Dit geldt eveneens voor de andere burgerjournalistieke initiatieven die zich bij de Challenge hebben aangesloten. Het zijn burgerjournalisten die de verhalen uit de gemeenschap naar een breder publiek communiceren, en een brug slaan tussen de verschillende werelden die er binnen een gemeente (gemeenschap) zijn. Initiatiefnemers staan voor de uitdaging dat ze slimme verbindingen met andere partijen moeten leggen, inkomsten moeten genereren, vrijwilligers aantrekken, en expertise binnen halen die nodig is om de kwaliteit van het initiatief te verhogen en meer impact te hebben. Het festival heeft er aan bijgedragen dat er nieuwe contacten zijn gelegd, maar er is meer behoefte aan uitwisseling van kennis en ervaring.
Over het thema: Burgerjournalistiek is geen nieuw verschijnsel. Met de komst van het internet spelen blogs en sociale media een belangrijke rol in het publiceren en delen van berichten, zowel in tekst, foto als video. Maar burgerjournalistiek is meer! Onafhankelijke informatievoorziening speelt een cruciale rol in een democratie. Journalistiek vervult hierin een centrale rol en biedt tegenwicht ten aanzien van de communicatie vanuit overheidswege.
Tegenwicht in lokale democratie
Het vergaren van informatie voor het algemeen belang staat centraal in de burgerjournalistieke experimenten uit de challenge. Deze projecten streven ernaar om onderwerpen te agenderen en zorg te dragen voor informatievoorziening voor het algemeen publiek of voor een bepaalde publieksgroep. De huidige beperkte capaciteit van lokale media is problematisch in een tijd waarin steeds meer taken en verantwoordelijkheden gedecentraliseerd worden. Op lokaal niveau is daardoor een hiaat ontstaan in het controleren van de politiek. De journalistieke functie van het bieden van tegenmacht wordt niet of nauwelijks vervuld. Dit heeft impact op het functioneren van de lokale democratie. Burgers worden slecht geïnformeerd en hebben beperkte middelen om hun gemeentebestuur te controleren, belangrijke checks & balances ontbreken. Het belang van kritische burgerjournalistiek wordt zo des te duidelijker.
2017: Proeftuin Checks & Balances
We onderzoeken de experimenten en beschrijven hoe de burgerjournalistiek in Nederland ervoor staat en wat er nodig is om dergelijke lokale projecten te bestendigen. Dit is onderdeel van de DC-proeftuin Checks & Balances in 2017.
Terugblik op de sessie: Volgt zo snel mogelijk.
Over het thema: In Brazilië, Spanje, Duitsland en België werken gemeenten al langer met een burgerbegroting, een besluitvormend proces waarin burgers meedenken en onderhandelen over het verdelen van publieke geldbronnen van bijvoorbeeld de gemeente of van maatschappelijke partijen. Zo doen burgers mee aan de besluitvorming van de gemeentebegroting. De burgerbegroting gaat dus over zeggenschap, maar ook over deliberatie en gemeenschapsvorming.
Community of Practice Burgerbegroting met 12 gemeenten
Sinds 1996 doet Nederland ook mee! De eerste experimenten vonden in 2015 plaats in Breda, Oss (Geffen) en Oldebroek. Deze drie koplopers deelden hun lessen en ervaringen met negen andere gemeenten in de CoP Burgerbegroting van de Democratic Challenge. Vragen die aan de orde
kwamen, waren: hoe kom je tot het besluit om een burgerbegroting te organiseren? Hoe betrek je iedereen en niet alleen de usual suspects? Start je bij de begroting of bij de ambities van inwoners? Leg je de invulling voor een vrij te besteden budget voor aan de bewoners, of geef je bewoners
invloed op de begroting? Elke gemeente maakt andere keuzes, de burgerbegroting is overal net anders.
Kennisoverdracht
De CoP kwam zes keer bij elkaar. Lessen uit deze sessies zijn te vinden op democraticchallenge.nl. Ook wordt gewerkt aan een bundeling van de belangrijkste lessen, producten en handvatten die de CoP opleverde.
Burgerbegroting 2018
Gemeenten die in 2018 een burgerbegroting willen invoeren kunnen zich melden voor een implementatietraject van een jaar. Hierbij worden de lessen van de CoP Burgerbegroting toegepast. Dit traject is op kosten van de gemeente zelf. Beslis nu voor 2018: stap in en stoom je gemeente klaar voor een burgerbegroting in 2018.
Terugblik op de sessie: In een propvolle zaal met 40 personen uit het hele land ontstond in drie speeddate-rondes een enthousiaste uitwisseling van vragen, ervaringen en adviezen over ieders eigen rol in gemeentelijke veranderprocessen. Een dashboard Veranderproces & Overheidsparticipatie bood een context voor veranderingen en haperingen die daarin kunnen ontstaan. Een kleine greep uit de adviezen die deelnemers elkaar gegeven hebben: Heel praktisch: informeer raadsleden iedere dag met een bericht over het veranderproces zodat het ook daar echt voelbaar wordt. Kies voor een train de trainer aanpak (ipv extern bureau) voor het organisatiebreed leren van vaardigheden. Maar ook het expliciet reserveren van tijd en ruimte voor een nieuwe aanpak bij het management. Op 29/11 komt de Ontwerp- en leerkring over dit thema weer bij elkaar in Amersfoort. Aanmelden kan bij david@democraticchallenge.nl.
Over het thema: Hoe vind je als gemeente betere aansluiting bij de lokale samenleving? Veel gemeenten zijn bezig met organisatieveranderingsprocessen die daarop zijn gericht. Zij sleutelen volop aan de structuur, cultuur, werkwijze, competenties en het ontwikkelen van een ‘gemeenschappelijke taal’. Dat is ook de kern van de DC-experimenten binnen het thema ‘Veranderprocessen & overheidsparticipatie’.
Focus op democratie
Vol belangstelling volgt de Democratic Challenge experimenten in het land. Wij leggen nadrukkelijk de focus op het democratische motief: wat zien we als we met een democratische bril naar gemeentelijke veranderprocessen kijken? Leidt dit sleutelen aan de organisatie ook tot meer democratie?
Meervoudige democratie vraagt om maatwerkparticipatie
De opgave is om daarbij meerdere werkwijzen, culturen, sturingsvisies en perspectieven naast elkaar te laten bestaan. Er is niet een beste manier van samenwerking of participatie. Per situatie, beleidsterrein of wijk kies je een passende vorm van samenwerking. Binnen een meervoudige democratie is het zoeken naar ‘maatwerkparticipatie’.
Ontwerp- en leerkring
Die zoektocht naar ‘passende samenwerking’ is de basis van onze Ontwerp en Leerkring. Elke gemeente gaat aan de slag met haar eigen veranderproces. Met als resultaat een instrument, model of afwegingskader dat helpt bij het vinden van passende samenwerking tussen gemeente en gemeenschap.
2017: Netwerk overheidsparticipatie
De Ontwerp- en Leerkring loopt tot begin 2017 en moet een aantal handvatten voor gemeenten opleveren. Het thema staat centraal bij de activiteiten van het netwerk Overheidsparticipatie (dat bestaat uit ambtenaren uit zo’n 100 gemeenten). Vanuit dat netwerk verschijnt (in samenwerking met de DC) binnenkort ‘Eerste Hulp Bij Overheidsparticipatie’.
Terugblik op de sessie: Tijdens FLD2016 werd in het thema Dorps- en wijkdemocratie onderstreept dat de rol van bewonersorganisaties (wijkraden, dorpsraden) sterk in beweging is. Staat de wijkraad met het gezicht naar de gemeente en daardoor met de rug naar de wijk? Een tweede vraag: als bewoners een stevige verantwoordelijkheid krijgen toebedeeld van de overheid, hoe gaan ze daar dan mee om? “Ze gaan beleidsregels maken, maar dat was net niet wat we zochten”. Mooie onderwerpen voor de Leerkring DWD.
Over het thema: Wat maakt een dorp democratisch? Dorpsraden en wijkoverleggen hebben het zwaar. Maar met steeds groter wordende gemeenten groeit het belang van invloed op je leefomgeving op wijk- en dorpsniveau.
Bottom-up democratie
Hans Kessens van experiment De Buurtkiep in Den Bosch benadrukt dat het streven naar wijkdemocratie vraagt om verantwoord democratisch handelen, vooral van bewoners zelf. Dat zouden zij zelf moeten organiseren. Het gaat om democratische waarden als:
● Voor-én tegenspraak organiseren: bewoners/initiatiefnemers staan open voor tegenspraak en weten deze ook te organiseren;
● Openheid: bewoners/initiatieven sluiten geen deelnemers uit; de discussie over idee en uitvoering wordt in openheid gevoerd;
● Verbinden: het vermogen om belangen te kunnen verenigen en op een goede manier kunnen omgaan met minderheden/meerderheden.
Meerdere experimenten zijn op zoek naar democratische vormen en werkwijzen binnen een dorp of wijk.
Nieuwe generatie
Veel gemeenten worstelen met hun dorpsraden en wijkoverleggen, de zogenaamde vierde bestuurslaag. Zij zoeken naar nieuwe vormen, waarbij het initiatief meer centraal staat en minder de lokale politieke agenda.
Kennisvragen
Dit thema kent zo’n vijftien experimenten, zowel vanuit gemeenten als vanuit bewoners. De belangrijkste kennisvragen binnen dit thema zijn: wat zijn democratische waarden voor een dorps- of wijkdemocratie? Zijn die anders dan bij de gemeente? Hoe kunnen we deze waarden vormgeven? Welke rol is hierin weggelegd voor burgers zelf, voor de gemeente en voor eventuele andere partijen?
Proeftuin Burgerdemocratie
Deze vragen worden meegenomen in de proeftuin Burgerdemocratie. Hiertoe wordt onder andere een CoP gestart rondom het versterken van wijk/dorpsdemocratie. Bij deze CoP stellen we het experiment centraal en zetten we in op intervisie, kennisdeling en kennisontwikkeling.
Terugblik op de sessie: In de sessie over e-democratie was naast deelnemers uit gemeenten en provincie een aantal tool bouwers aanwezig. De e-democratie tools zijn gemaakt om democratie via een e-route toegankelijker te maken.
Toegankelijker:
- Voor doelgroepen die niet eenvoudig bereikt worden, zoals jongeren of
- Door laagdrempeligheid via een actieve community of users of
- Met regelmaat de opvatting van de burgers te peilen
Deze verschillende tools zouden een alternatief kunnen zijn voor de huidige representatieve democratie via klassieke partij politiek. Voor nu is vooral meer bewustwording en een actieve houding van burgers nodig daar waar het democratie betreft. Scholing zou daarin een belangrijke rol kunnen vervullen, maar wordt nu door de aanwezigen gemist. Zo blijven bijgevolg tools onder- of onbenut.
Over het thema: Door ontwikkelingen in digitale technologie ontstaan er steeds meer mogelijkheden om (directe) betrokkenheid online vorm te geven. Hiermee kan de informatiepositie en de invloed van de burger worden vergroot. Toch maakt de lokale democratie maar weinig gebruik van nieuwe
digitale toepassingen, terwijl de vraag naar online tools steeds groter wordt.
In ontwikkeling: democratie tools en apps
Een tiental kansrijke digitale democratie-tools hebben zich aangemeld bij de Democratic Challenge. Zij experimenteren bijvoorbeeld met online tools voor het ophalen van meningen van bewoners of voor het faciliteren van overzichtelijke discussies. Andere initiatiefnemers experimenteren met
applicaties waarmee zeggenschap wordt gedeeld, waardoor burgers direct kunnen stemmen op lokaal beleid.
Experiment zoekt gemeente
Een aantal e-democratie-experimenten zoekt een pilotgemeente of financiering. Voor deze experimenten biedt de Democratic Challenge het programma ‘Experiment zoekt gemeente’, waarin initiatiefnemers en gemeenten actief aan elkaar worden gekoppeld.
2017: Proeftuin E-democratie
Wat kunnen we leren van de ervaringen van de nieuwe generatie toepassingen in de e-democratie? Dat is de kernvraag van de proeftuin E-democratie. Binnen deze proeftuin wordt in 2017, in samenwerking met onder andere het SIDN-fonds, een onderzoek uitgevoerd naar de implementatie en ervaringen met deze tools. Om uiteindelijk gemeenten te helpen met e-democratie.
Terugblik op de sessie: Groningen doet het vanaf januari 2017 in twee wijken, Amersfoort zoekt naar geschikte thema’s en in Lelystad nam de raad eerst een principebesluit. Drie zeer verschillende voorbeelden, waarbij gelote burgers een rol gaan spelen in de lokale democratie. Tijdens de sessie werd duidelijk dat de gemeenten het niet als vervanging, maar als waardevolle aanvulling op het instrumentarium beschouwen. Het is een van de manieren om de afstand tussen bestuurders en bestuurden te verkleinen. Voldoende representativiteit is belangrijk, maar die kan extra worden bevorderd (zoals in Groningen gaat gebeuren) door digitale inbreng van andere burgers en door met veel mensen te spreken. Het proces is minstens zo belangrijk als de uitkomst. De aanwezige Antwerpenaren (initiatief burgerbegroting, waaraan ieder die dat wil mee kan doen) nemen de “angst” voor rare besluiten van zo’n (al dan niet geloot) burgerforum meteen weg: drie jaar ervaring leert hen dat goed geïnformeerde burgers verstandige mensen blijken te zijn ….
Over het thema: Mede onder invloed van het essay ‘Tegen verkiezingen’ van David van Reybrouck is Nederland in de ban van loting als democratisch alternatief. Denk aan de lokale G1000’s en burgerplatforms van de afgelopen jaren. Bij een aantal experimenten van de Democratic Challenge wordt het element loting gekoppeld aan de representatieve democratie.
Coöperatieve wijkraad
Zo ontwikkelt Amersfoort, geïnspireerd op het gelaagde model van Terry Bouricius (waar ook David van Reybrouck zich op baseert), een experiment met een gelote burgerraad. Groningen vindt juist een inspiratiebron in de Britse cooperative councils, coöperatieve wijkraden met zowel
gemeenteraadsleden als gelote bewoners. De Groningse gemeenteraad werkt op dit moment drie verschillende kleinschalige experimenten uit, waaronder een wijkteam op basis van het Britse model. Daarnaast wordt in Lelystad op dit moment verder gedacht over de inrichting van een geloot burgerpanel en is de gelote ‘sociale raad’ van Peel en Maas aangesloten.
Leertraject
Deze experimenten wisselen kennis en ervaring uit in een leertraject met halfjaarlijkse bijeenkomsten. Daarbij sluiten ook deskundigen aan, zoals de wetenschappers van het G1000-platform. Vragen die daarbij aan de orde komen: hoe kom je tot een representatieve groep en hoe verhoudt loting zich tot de wettelijke kaders.
2017: Toolkit
Bij de leerkring bleek er breed behoefte te zijn aan het systematischer in kaart brengen van de ervaringen met loting, de overwegingen om voor loting te kiezen en manieren om loting invulling te geven. Hiertoe wordt gewerkt aan een toolkit met in de praktijk toepasbare kennis en inzichten voor gemeenten die ook aan de slag willen met loting. Deze toolkit wordt meegenomen in de Proeftuin
Gemeenteraad & zeggenschap.
Terugblik op de sessie: Over (ver)delen van zeggenschap is veel geschreven, maar je kunt vooraf niet helemaal ‘uitlijnen’ hoe je dat in de lokale praktijk het beste doet. Het komt er op aan te beginnen en goed op te letten wat er waar gebeurt. In deze sessie bespraken we dit aan de hand van de praktijkworstelingen van een van de deelnemers, een jonge bevlogen ambtenaar uit Enschede. Zij probeert het samenspel van inwoners, ambtenaren en (al dan niet verkozen) vertegenwoordigers te verbinden en te verbeteren waar nodig. Want het loopt bijvoorbeeld nog niet helemaal lekker met initiatieven als een G1000 en instrumenten als wijkraden. De overige deelnemers, raadsleden en griffiers uit andere gemeenten, vroegen eerst goed door en gaven daarna advies. Kernvragen waren: waarover en waarom hebben gemeenteraad en de wijkraden eigenlijk zeggenschap? En: waar zit de urgentie om zaken anders aan te pakken? Daarop volgden vele adviezen uit de groep, zoals: ga op zoek naar die urgentie, daar zit ook de nodige energie. En kies een of twee wijken waar energie zit en ga daar aan de slag. De sessie tijdens het Festival Lokale Democratie liet mooi zien hoe raadsleden en griffiers elkaar verder kunnen helpen met elkaars praktijkworstelingen rond zeggenschap. Net zoals we elke twee maanden doen in de Community of Practice ‘Gemeenteraad en (ver)delen van zeggenschap’ voor griffiers en raadsleden.
Over het thema: We werken met experimenten die aan de slag gaan met het delen van zeggenschap met de gemeenschap, een nieuwe werkwijze van de gemeenteraad (denk aan vergadervormen en besluitvormingsprocessen) en democratische vernieuwing van politieke partijen op lokaal niveau.
CoP raadsleden en griffiers
Daarvoor is binnen dit thema gestart met een Community of Practice (CoP) voor raadsleden en griffiers die concreet aan de slag willen met vernieuwing van hun lokale democratie. De deelnemers doen een experiment dat zich richt op één van de drie bovengenoemde onderwerpen: zeggenschap, werkwijze of politieke partijen. In de CoP wordt samen met raadsleden en griffiers uit allerlei gemeenten gewerkt aan de ontwikkeling van ieders experiment. Uitgangspunt is: van elkaar leren en daardoor direct verder komen met je lokale project.
Veel vragen
Wat betekent het delen van zeggenschap voor verantwoording, rekenschap en de rol van de raad? Hoe democratisch vergaderen we? Welke nieuwe vormen zijn er die meer plezier en minder druk opleveren? Hoe zijn partijen bezig met democratie en democratische vernieuwing? Checks & balances op lokaal niveau! Welke rol spelen burgers bij het ‘controleren’ van de gemeente? Wat kunnen we leren van gemeenten of raden die stappen durven zetten? Welk democratisch kompas gebruiken raadsleden bij hun afwegingen? Hoe ziet een ‘democratische bril’ voor raadsleden eruit?
2017: DC-Proeftuin Gemeenteraad & zeggenschap
In 2017 ontwikkelt de DC-proeftuin Gemeenteraad & zeggenschap op basis van de experimenten en de CoP, een menukaart met handvatten voor nieuwe werkwijzen. Deze menukaart wordt aangeboden aan de gemeenteraden die in 2018 beginnen.
Terugblik op de sessie: Hein Albeda besprak op de marktplaats diverse checks and balances en op welke manier de gemeente kan profiteren van de kennis en energie van bewoners en bedrijven. Samen met geïnteresseerden zette hij de mogelijkheden op een rij. Bij elk instrument daarbij bekeken ze wat bewoners daarbij kunnen betekenen. De rekenkamer, de lokale pers, ambtelijk onderzoek, onderzoek ex artikel 213, burgervisitatie, klantenpanels (zoals in Rotterdam enquêtes aangestuurd door burgers), beroepsprocedure (de Tweede Mening). En wat kunnen ze dan doen? Agenderen onderzoek, meekijken, informatie verzamelen, informatie verwerken, uitkomsten duiden, follow up bespreken. Burgers kunnen worden ingezet op hun expertise (de accountant die toevallig in je gemeente woont), op hun positie (de bestuurder van een voetbalvereniging) of als ervaringsdeskundige (buurtkenner, jongere op school, et cetera).
Tijdens de bijeenkomst over burgeraudits, ging Jorgen Schram samen met de deelnemers dieper in op de vraag op welke wijze burgers kunnen bijdragen aan de lokale checks & balances. Samen verkenden zij de mogelijkheden voor burgers om zowel fysiek (zoals buurtvisitatiecommissies, burgerjury’s en burgerrekenkamers) als digitaal (zoals online fora, websites en social media ) zich te mengen in de controle en evaluatie van beleid. Een nieuwe manier van participatie, die nog in de kinderschoenen staat maar veel mogelijkheden kent. Interessant in het gesprek waren de verschillende vormen waarin burgers kunnen bijdragen en de afwegingen die ten grondslag aan de vormkeuze. Bepalen burgers zelf het onderwerp van het toetsend onderzoek of doet de overheid dat? Is specialistische kennis vereist? Richt de burgeraudit zich op de naleving van juridische of financiële kaders of juist op de maatschappelijke impact van beleid? En in hoeverre kan je onafhankelijk en voldoende op afstand van de gemeente het onderzoek uitvoeren?
Over het thema: Goede checks & balances zijn een essentieel onderdeel van een vitale democratie. Binnen dit thema gaan we in op het specifieke vraagstuk van burgerparticipatie aan de achterkant
van het beleidsproces. We zijn op zoek naar verschillende vormen van burgerbetrokkenheid bij controle en evaluatie van beleid binnen het lokaal openbaar bestuur.
Burgeraudits
Wat betekent het in de praktijk als burgers aan de achterkant van het beleidsproces participeren? Belangrijk onderdeel van die zoektocht vormt de afbakening van deze vorm van participatie – die we ook wel ‘burgeraudits’ noemen – en het in kaart brengen van mogelijkheden daarbinnen. Dat gaat onder andere over ontwerpkeuzes: hebben burgeraudits bijvoorbeeld professionaliteitseisen? Welke bevoegdheden hebben zij? Hoe worden burgers geselecteerd? En hoe verhouden zij zich tot andere
vormen van evaluatie en controle?
Enquête onder gemeenten
Om de verschillende vormen van checks & balances in beeld te brengen, wordt in de tweede helft van 2016 gestart met een enquête onder gemeenten. De resultaten van de enquête en onze experimenten vormen een vertrekpunt voor interactie tussen burgers, ambtenaren en gemeenteraadsleden. De inzichten uit dit proces worden vervolgens gepresenteerd in een essay.
2017: DC-proeftuin Checks & Balances
Het onderzoek naar burgeraudits is een belangrijk onderdeel van de DC-proeftuin Checks & Balances
2017. Binnen die proeftuin gaat het ook over lokale media, burgerjournalistiek en andere vormen van
tegenmacht. De proeftuin moet ingrediënten opleveren om de checks & balances in de lokale democratie te versterken.
Terugblik op de sessie: In de vraag en antwoordsessie met drie democratische initiatieven – André Loman/Publieke Beraadskamers, Louise Boelens/Deep Democracy en Lisa Hu/Terra Nova – ontstond als snel een dialoog. Tussen initiatiefnemers onderling, maar ook tussen initiatiefnemers en het publiek. Vertegenwoordigers van de aanwezige gemeenten gaven aan dat het voeren van gesprekken met burgers over publieke problemen nog niet zo eenvoudig is. Omdat ambtenaren en burgers snel in een oude rolverhouding kunnen vallen, van aanklager en verdediger. Of omdat vooral dezelfde mondige burgers aan het woord komen. Tegelijkertijd constateerden we dat niet iedere burger bij ieder onderwerp betrokken hoeft te zijn, en ‘geen bezwaar’ ook genoeg kan burgerparticipatie zijn. Voor democratische initiatieven is het verduurzamen, delen van kennis en opschalen een van de grootste uitdagingen, temeer de meeste financiering voor de democratie al geoormerkt is voor de formele democratie (raadsleden, de griffier, verkiezingen). Tot slot was er veel enthousiasme voor het oprichten van een leergemeenschap “Moeilijke gesprekken tussen burger en gemeente”, om onderling ervaringen en kennis uit te wisselen.
Over het thema: Een vitale lokale democratie bestaat uit een gemeenschap met democratische mensen. Maar wat maakt iemand democratisch? Hoe democratisch ben jij? Over welke democratische vaardigheden moet je beschikken om mee te doen in de lokale meervoudige
democratie?
Kansrijk en kwetsbaar
Experimenten binnen dit thema werken aan de ontwikkeling van democratische vaardigheden. Veelal kleinschalige experimenten, zowel in het onderwijs als daarbuiten. Kansrijke maar kwetsbare experimenten. We stellen de experimenten en hun behoeftes telkens centraal. Tegelijkertijd analyseren we wat dit soort experimenten belemmert en op welke manier ze kunnen bijdragen aan het versterken van de lokale democratie.
Pleidooi voor democratische school
De analyse van de experimenten is afgerond en op basis daarvan is een artikel geschreven. Dit onderwerp staat niet hoog op de agenda’s, maar is volgens de Democratic Challenge essentieel voor de ontwikkeling van democratische professionals en bewoners. Een pleidooi voor een school voor democratische vaardigheden.
Democratisch professionalisme
Dit thema gaat ook over de democratische vaardigheden en competenties van professionals als wijkambtenaren die dagelijks te maken hebben met belangenafwegingen. Hebben deze professionals ook een ‘democratisch kompas’? Dit is een onderzoek op zichzelf.
2017: Proeftuin Democratisch kompas
Dat democratische vaardigheden een belangrijke maar tot nu toe beperkte rol spelen binnen de lokale democratie, wordt steeds duidelijker. Hoe zorgen we ervoor dat deze kennis bijdraagt aan de ontwikkeling van democratische vaardigheden? Mede op basis van de analyse van deze experimenten ontwikkelen we in 2017 een democratisch kompas, met ook aandacht voor democratische vaardigheden.
Terugblik op de sessie: Hoe democratisch vind jij jouw initiatief? En waar blijkt dat uit? En kunnen we ‘onze democratie’ vernieuwen door meer samenspel? Deze vragen stonden centraal in de gesprekken op FLD2016. Het leidde tot nieuwe begrippenkaders en vooral nieuwe woorden, nieuwe taal. En dan blijkt ook dat daar waar de onuitgesproken, bijna ongrijpbare democratische wetmatigheden ontbreken, een initiatief stokt, ook al zijn er nog zoveel handtekeningen verzameld.
Over het thema: Nu verantwoordelijkheden steeds meer verschuiven richting maatschappelijke initiatieven en initiatievenplatforms, krijgen zij vaker te maken met vragen als: hoe zorg je ervoor dat wat je doet, en met wie, ook ’democratisch gelegitimeerd’ is? Wat is het democratisch gehalte van een initiatief? Deze vragen staan centraal binnen dit thema.
Informele democratische waarden
Burgerinitiatieven geven op hun eigen manier vorm aan democratische waarden. Dit ontstaat vaak proefondervindelijk, op informele wijze. Begrippen als draagvlak, samenwerking, inclusie, transparantie en zelfbeschikking krijgen vorm door bijvoorbeeld invloed en zeggenschap van betrokkenen, gelijkwaardigheid van deelnemers, toegankelijkheid en openheid voor anderen en andersdenkenden en besluitvorming door dialoog en consensus. Hierover wordt een essay geschreven, met experimenten als praktijkvoorbeelden.
Democratische ‘toets’
Op basis van een aantal initiatieven ontwikkelen we een tool om het democratisch gehalte ervan in beeld te brengen: een hulpmiddel voor gemeenten bij beoordeling van initiatieven en bij de doorontwikkeling van initiatieven.
2017: Proeftuin Burgerdemocratie
Dit thema is in 2017 samen met de experimenten in het thema Dorps- en wijkdemocratie onderdeel van de DC-proeftuin Burgerdemocratie. Deze proeftuin ontwikkelt hulpmiddelen voor initiatieven van bewonersgroepen, gericht op democratische legitimiteit.
Terugblik op de sessie: Vraag aan een willekeurige deelnemer van FLD 2016 wat hij/zij van de Omgevingswet weet, en welke relatie er met democratisch vernieuwing is en men valt stil. Veel mensen zijn nog niet bezig met een wet die in 2019 wordt ingevoerd. Toch is juist democratisch vernieuwing één van de uitdagingen van deze wet. Hoog tijd dus om je hierop voor te bereiden. Drie praktijkvoorbeelden zijn 31-10 kort toegelicht. Centraal daarbij stond het veranderende speelveld van ambtenaren/raadsleden en ondernemers en burger. John Kragting van De Bilt wees op de spanning tussen de informele netwerkrol van raadsleden en hun formele beslissingsrol. Mooi voorbeeld waren de stads-labs van de gemeente Den Haag, waarbij de zoektocht naar de unusual suspect goed geslaagd is. De vraag hoe politiek, ambtenaar en burger goed te verbinden, moet volgens Eljo de Galan nog nader onderzocht worden. De vraag van ondernemer Ton Uijttewaal naar een nieuw soort gemeenteraad waar initiatiefnemers de ruimte krijgen, prikkelde de deelnemers en vraagt om verdere uitwerking. De mini-omgevingsvisie van Houten en de veranderende rol van de raad en ambtenaren hierin, werd deels al ingevuld. De raad moet naar buiten gaan, anders organiseren, initiatieven meerwaarde geven zijn oplossingsrichtingen die uitgediept kunnen worden. Genoeg input voor de leerkring Omgevingswet en democratisch vernieuwing die 24 november van start gaat!
Over het thema: De Omgevingswet, die vanaf 2018/19 alle activiteiten in de fysieke leefomgeving moet vereenvoudigen, steunt voor een groot deel op vertrouwen in participatie en co-creatie. Ruimte voor maatschappelijke initiatieven en vroegtijdige betrokkenheid van burgers en ondernemers bij de ontwikkeling van plannen en bij besluitvorming spelen een belangrijke rol.
Democratie in de Omgevingswet
De Omgevingswet brengt kansen mee voor nieuwe democratische praktijken, maar ook zorgen over de borging van het democratisch gehalte van het meer open en vrije proces. Er moet participatie zijn en zelfs een participatieplan, maar is dat voldoende om een democratisch proces te realiseren? De
Omgevingswet is een nieuw thema binnen de Challenge, maar er wordt al veel geëxperimenteerd.
Aan de slag met participatie in de Omgevingswet
Samen met het programma Aan de slag met de Omgevingswet (VNG, IenM en andere) deden we een oproep voor nieuwe democratische experimenten rondom de Omgevingswet. We inventariseerden zo’n dertig mooie experimenten en spraken de initiatiefnemers. Zij worstelen met vragen als: hoe wordt de (democratische) legitimiteit geborgd? Hoe kunnen we de samenwerking tussen gemeente, raad en maatschappij vormgeven? Er bestaan ook zorgen over het overvragen van bewoners of het transparant en veilig (online) delen van informatie.
2017: Proeftuin
In 2017 starten we de proeftuin Participatie in de Omgevingswet met vijftien tot twintig gemeenten en initiatiefnemers. De proeftuin richt zich op vernieuwende experimenten. We zoeken vooral experimenten in overheidsparticipatie, waarin bewoners de regie hebben in de visie-, plan- of projectfase.
Terugblik op de sessie: Regionale democratie is momenteel een zwarte gat, zo opende Bas Denters. Momenteel is er geen volksvertegenwoordiging met regionaal mandaat maar gaan we op regionaal niveau ook niet het gesprek aan met onze inwoners. Samen met Rolf Jongedijk benadrukte hij dat het ontbreken van structuren betekent dat op het regionale niveau alle ruimte is om te experimenteren met nieuwe vormen van democratie – de speeltuin van de democratie. Dit kan aan de hand van methoden van directe en deliberatieve democratie of een mix. Benut de ruimte die wordt geboden om te komen tot vernieuwende vormen die ook op lokaal en nationaal niveau tot democratische vernieuwing kunnen leiden, zoals de Twentse griffiers proberen met Twentement – het regionale democratiefestival. Bekijk hier de presentatie van Bas Denters.
Over het thema: Hoe democratisch is jouw regio? Recente wetgeving, zoals de drie decentralisaties in het sociaal domein, de komst van de omgevingswet, en bedrijfsmatige samenwerking tussen gemeenten, leiden tot steeds meer regionaal bestuur. Naar schatting wordt meer dan een kwart van de gemeentebegrotingen inmiddels regionaal besteed in zogenaamde ‘WGR-constructies’.
Nieuwe oplossingen voor het democratisch tekort
De democratische besluitvorming, inspraak en controle beperken zich vaak tot het lokale niveau. Zo biedt regionale samenwerking kansen voor democratische vernieuwing: welke nieuwe oplossingen worden gevonden voor het ‘democratisch tekort’ bij regionale samenwerking? Hoe kun je regionale democratie organiseren?
Twentse democratie
Veertien Twentse griffiers geven samen met Universiteit Twente alvast het goede voorbeeld op weg naar een betere democratische legitimatie van bestuur op regionale schaal. Zij ontwikkelen een regionale democratische experimenteeragenda voor nieuwe vormen van regionale democratisering.
Daarbij zijn allerlei vormen denkbaar, ‘variërend van gebruik van social media tot aan ideeën over assemblee-achtige bijeenkomsten’.
2017: Proeftuinen Maak Verschil
Vanuit de experimenten in de challenge willen wij deze zoektocht verbreden en versnellen door aan te sluiten bij regionale proeftuinen Maak Verschil. Op welke nieuwe manieren kan democratische legitimiteit van deze proeftuinen worden georganiseerd? We blijven intussen geïnteresseerd in nieuwe experimenten op het gebied van regiodemocratie.
Hoe scoort jouw gemeente op de vijf democratische aspecten inclusie, deliberatie, invloed, legitimiteit en vaardigheden?
Terugblik op de sessie: Bekijk hier de presentatie en hier de bijbehorende publicatie “Raadswerk is maatwerk”.
Terugblik op de sessie: Bekijk hier de terugblik van KNMH op de sessie en hier de presentatie.
Terugblik op de sessie: Bekijk hier de presentatie.
Terugblik op de sessie: Bekijk hier de presentatie.
